Նախագծեր՝ 9-րդ դաս. ապրիլ 2018

                                        11.04.18թ.

                                  Կենսական տարրերը

    Կենսական տարերը այն քիմիական  տարի ատոմներն  են որոնք առաջացնում են,կենդանի օրգանիզմի կենսագործոնությունը ապահովող նյութերը:

                            Մակրո կենսական տարրերն են

Ածխածին-C
Ջրածին-H
Ազոտ-N
Թթվածին-O
Ֆոսֆոր-P
ԾԾումբ-S

                            Միկրո-կենսական տարրերն են

Կալիում-K
Նատրիում-Na
Երկաթ-Fe
Բրոմ-Br
Յոդ-I
Քլոր-Cl
Կալցիում-Ca
Մագնեզիում-Mg
Ֆտոր-F

Ուլտրատարրերն են

Ոսկի-Au
Արծաթ-Ag






Ազոտային ու ֆոսֆորային պարարտանյութեր

Բույսերի բնականոն աճի ու զարգացման համար մոտ 22քիմիական տարր է անհրաժեշտ:Առանձնապես կարևոր է կալիում,ազոտ,ֆոսֆոր,ածխածին,թթվածին և ջրածին տարրերի նշանակությունը:Պակաս քանակություններով,բայց՝պարտադիր,պահանջվում են կալցիում,մագնեզիում,երկաթ և այլ տարրեր:Իսկ որոշ տարրեր ( պղինձ,կոբալտ՝Co,ցինկ և այլն) չնչին քանակություններով է անհրաժեշտ,սակայն հողում այդ տարրերի իսպառ բացակայությունը բույսերի համար կործանարար է:



                                «Ազոտային  և  ֆոսֆորային  պարարտանյութեր»

                                 Ազոտական պարարտանյութեր

Ա նօրգանական և օրգանական ազոտ պարունակող միացություններ են, որոնց հողի մեջ մտցնում  են բերքառատության համար։ Հանքային ազոտային պարարտանյութերի թվին են պատկանում ամիդային, ամոնիակային և նիտրատային պարարտանյութերը։ Ազոտային պարարտանյութերը հիմնականում ստանում են սինթետիկ ամոնիակից։ Ազոտի միացությունների պատճառով հաճախ սահմանափակում է մշակաբույսերի աճը և դրա համար էլ ազոտային պարարտանյութերն ունեն մեծ դրական ազդեցություն։Բոլոր տեսակի ազոտային պարարտանյութերից ամենաշատը տուժում են հողի միկրոօրգանիզմները։ Առաջին շաբաթում պարարտանյութի 70 տոկոսը մտցնելուց հետո առաջանում են բակտերիաներ և սնկեր ու միայն նրանց մահվանից հետո պարարտանյութերի կազմում եղած ազոտը կարող է օգտագործվել։

                            ֆոսֆորային  պարարտանյութեր

                                Ֆոսֆորային պարարտանյութեր

Անօրգանական և օրգանական ֆոսֆոր պարունակող միացություններ են , որոնց հողի մեջ են մտցնում բերքառատության համար։ Ֆոսֆորի պակասի կամ բացակայության պայմաններում բույսերը ի վիճակի չեն աճելու նորմալ եղանակով։ Հողում ֆոսֆորի քիչ քանակությունը ազդում է հատկապես հացահատիկային բույսերի բերքի վրա։

Կան  ֆոսֆոր պարունակող պարարտանյութերի մի քանի տեսակներ

                              1.Ֆոսֆորային ալյուր և ոսկրալյուր

Ֆոսֆորի ալյուրի կամ ոսկրալյուրի բաղադրության մեջ մտնող հիմնական մասնիկը կալցիումի ֆոսֆորատն է, և այդ իսկ պատճառով այն օգտագործվում է բացառապես թթվային հողերի մեջ։ Հողերի մեջ մասի համար չլուծվող աղերըպիտանի չեն, քանի որ բույսերի մեծ մասը դրանք չեն յուրացնում։

                                        2.Հասարակ սուպերֆոսֆորատ

Հասարակ սուպերֆոսֆորատը կամ Սովորական սուպերֆոսֆորատը կալցիումի երկհիդրոֆոսֆորի և կալցիումի սուլֆատի խառնուրդն է համարվում, որը ստացվում է՝ ծծմբական թթվի և մանր աղածաց բնական ֆոսֆորիտի անհրաժեշտ քանակությամբ մշակելու հետևանքով։


                                

                                  3.Կրկնակի սուպերֆոսֆորատ

Սովորական սուպերֆոսֆորատում պարունակող կալցիումի սուլֆատը բույսերը չեն յուրացնում։ Այդ իսկ պատճառով մանր աղացած ֆոսֆորիտը մշակում են ֆոսֆորական թթվով և ստանում ջրում լուծելի կալցիումի երկհիդրոֆոսֆատ։


                           
                                          4.Պրեցիպիտատ

Համարվում է ջրում ամենավատ լուծվող ֆոսֆորային պարարտանյութը, ուստի օգտագործվում է միայն թթվային հողերում։ Ստացվում է կալցիումի հօդրօքսիդի կամ կալցիումի կարբոնատի և ֆոֆորական թթվի փոխազդեցության հետևանքով։


                                            5.Ամոֆոսներ

Արժեքավոր կամլեքս պարարտանյութեր, որոնք բույսերին հողի միջոցով բացի ֆոսֆորից մատակարարում են նաև ազոտ։ Սրանք բացի ֆոսֆորային պարարտանյութ լինելուց, ահամրվում է նաև ազոտային պարարտանյութ։ Ֆոսֆորային պարարտանյութերում սննդատար տարրեի պարունակությունը որոշում է ըստ ֆոսֆորի (V) օքսիդի։