среда, 9 мая 2018 г.

Էկոհամակարգի կառուցվածքը

Էկոլոգիայի տեսանկյունից էկոհամակարգերում տարբերում ենհետևյալ բաղադրիչները`
·         անօրգանական նյութեր (H2O, CO2, N2, C և այլն),
·         օրգանական միացություններ (ածխաջրերճարպերսպիտակուցներ,հումուսային նյութեր և այլն), որոնք կապ են հաստատում էկոհամակարգի կենդանի և անկենդան բաղադրիչների միջև,
·         օդային և ջրային միջավայրեր,եղանակային պայմաններ և միջայրի այլ ֆիզիկական գործոններ,
·         պրոդուցենտներՕրգանիզմներ են (հիմնականումբույսեր,ինչպես նաև ֆոտոսինթեզ իրականացնողմանրէները), որոնք պարզ անօրգանական նյութերից` (H2և CO2), օգտագործելով արևի էներգիան,սինթեզումեն բարդ օրգանական նյութերորոնք էլ սնունդ են հանդիսանում մնացաց բոլոր օրգանիզմների համար,
·         կոնսումենտներհետերոտրոֆ օրգանիզմներ են (հիմնականում կենդանիներ), որոնք սնվում են բույսերի կամկենդանիների պատրաստի օրգանական նյութերովՆրանք չեն կարող ինքնուրույն սինթեզել օրգանականնյութ և ստանում են այն պատրաստի վիճակումՆրանց օրգանիզմում օրգանական նյութերը վերափոխվում ենիրենց համար  հատուկ սպիտակուցների և այլ նյութերի:
·         ռեդուցենտներքայքայող օրգանիզմներ են (հիմնականում բակտերիաները և սնկերը), որոնք իրենցկենսագործունեության համար անհրաժեշտ էներգիան ստանում են մահացած հյուսվածքների քայքայմանարդյունքում կամ էլ օգտագործում են լուծված օրգանական նյութերը:
Այսպիսովէկոհամակարգը բիոտիկ (կենդանի օրգանիզմներև աբիոտիկ միջավայրերի ամբողջություն է,որոնց փոխհարաբերության ժամանակ տեղի է ունենում համարյա լրիվ բիոտիկ շրջապտույտորինմասնակցում են պրոդուցենտներըկոնսումենտները և ռեդուցենտներըԴրանք առաջացնում են պարզանօրգանական նյութերածխաթթու գազջուրամոնիակ և այլն (այսպես կոչված <<ընդհանուր արժույթ>>,որը օգտագործվում է կանաչ բույսերի կողմից`օրգանական նյութ սինթեզելու նպատակով): Կենսաբանականշրջապտույտի անխափան գործունեությամբ է պայմանավորված էկոհամակարգերիհետևապես և կենսոլորտիգոյությունն ու զարգացումըԱնընդատ և հավիտենական գործընթացըկենսաբանական շրջապտույտը,հիմնականում կատարվում էայսպես կոչված,  <<ինքնապարփակ>>  ձևովայսինքնառանց արտադրությանմնացորդների  ու թափոնների կուտակմանՕրգանիզմների միջև գոյություն ունեցող բազմազան և սերտ փոխհարաբերության շնորհիվէկոհամակարգերը ձեռք են բերել ամբողջականությունկայունություն ևզարգացման հարաբերական անկախությունՕրինակջրավազանների մաքուր վիճակը պահպանվում էգետում ապրող բուսականությանցածրակարգ կենդանիների և մանրէների գործունեությամբ և ջրում ընթացողբնական գործընթացների միջոցով:
Նյութափոխանակության գործընթացին մասնակցող օրգանիզմները տարածության մեջ մասնակիորենտարանջատված ենԱվտոտրոֆ գործընթացները ավելի ակտիվ ընթանում են վերին հարկումորտեղտեսանլի լույսը մատչելի էԱյդ հարկը կոչվում է կանաչ գոտիՀետերոտրոֆ գործընթացները ավելի ակտիվընթանում են ստորին հարկումորտեղ հողում և նստվածքներում կուտակվում են օրգանական նյութեր:
Էկոհամակարգերի բաղադրիչների հիմնական գործընթացները տարանջատվում են նաև ժամանակայինառումովԱյսպեսհնարավոր է նկատելի խզում ավտոտրոֆ օրգանիզմների կողմից սինթեզված օրգանականնյութերի և հետերոտրոֆների կողմից այդ նյութերի օգտագործման միջևԱյնուամենայնիվէկոհամակարգերիայդ 3 կենդանի բաղադրիչներինպրոդուցենտներինկոնսումենտներին և ռեդուցենտներինկարելի էդիտարկել որպես բնության երեք գործառնական թագավորություններդրանց տարանջատումը գլխավորապեսհիմնված է սնման տիպի և էներգիայի ստացման եղանակի վրա:
Եթե հարցնենքթե քանի էկոհամակարգ կա երկրագնդի վրաապա այդհարցին հնարավոր չի լինի պատասխանելքանի որ էկոհամակարգերըհստակ սահմաններ չունենԱյդ պատճառով էկոլոգներըուսումնասիրում են էկոհամակարգերի զուգակցումներըբիոմները:Բիոմները էկոհամակարգային խոշոր ենթաբաժիններ ենբնակլիմայական զոնայի կամ բնական գոտու սահմաններումորտեղգերակշռում են բույսերի և կենդանիների այս կամ այն տեսակները:Ցամաքային բիոմները սահմանազատելու համար բացի միջավայրիֆիզիկա-աշխարհագրական պայմաններից օգտագործում են այդբիոմները կազմող բույսերի կենսական ձևերի զուգակցումները.տունդրայի համարմեկամյա խոտերըքսերոֆիտները ևսուկուլենտներըտափաստանների համարմարգագետնային խոտերըԿենսոլորտային ողջ կենսազանգվածի99%-ը կազմում են բույսերըԱրևադարձային անտառները կազմում են ցամաքի 7%-ըանապատնրը` ¼-ըիսկդրանց բուսականությունըմիայն 1%-ը:
Փաստորենէկոհամակարգը էկոլոգիայում հիմնական ֆունկցիոնալ միավորն էքանի որ դրա մեջ են մտնում ևօրգանիզմներըև անկենդան միջավայրըբաղադրիչներորոնք փոխադարձ ազդում են մեկը մյուսիհատկությունների վրա և անհրաժեշտ են կյանքի ապահովման համար այն ձևովորը գոյություն ունի երկրիվրաԵթե մենք ուզում ենքոր մեր հասարակությունը անցնի այն խնդիրների նպատակային ամբողջականլուծմանըորոնք ծնվում են բիոմների և կենսոլորտի մակարդակումապա առաջին հերթին պետք էուսումնասիրենք կազմակերպման էկոհամակարգային մակարդակը:
Էկոհամակարգերըբացի էներգիայի հոսքից ունյութերի շրջապտույտիցբնութագրվում են նաևզարգացած տեղեկատվական ցանցերովորոնքիրենց մեջ ներգրավում են ֆիզիկական ևքիմիական ազդանշանների հոսքերըԴրանքկապում են համակարգի բոլոր մասերը ևղեկավարում կամ կարգավորում դրանք որպեսամբողջությունԱյդ իսկ պատճառով կարելի էհամարելոր էկոհամակարգերն ունենկիբեռնետիկական բնույթ ևի տարբերությունմարդու կողմից ստեղծված կիբեռնետիկականսարքերիիրենց կառավարող գործառույթներըկենտրոնացնում են հենց իրենց մեջ:Ավելցուկայնությունը (երբ որևէ գործառույթ կարող է իրականացվել ոչ թե մեկայլ մի քանի տեսակներով ևբաղադրիչներըբարձրացնում է համակարգի կայունությունըՀասնելիք կայունության աստիճանը շատտարբեր է և կախված է ինչպես շրջապատող միջավայրի կոշտությունիցայնպես էլ ներքին կառավարողմեխանիզմների արդյունավետությունից:

Комментариев нет:

Отправить комментарий